Radionica: Ljudsko biće je deo celog sveta

Materijal: Papir sa pitanjima za svakog učesnika, pitanja za grupnu diskusiju

Ciljevi
Svrha ove igre je da pokaže da je ljudsko biće deo celog sveta.

Postupak
1. Prvi deo radionice je prezentacija domaćeg zadatka koji je dat na prethodnoj radionici.

Učesnici saopštavaju kako je protekao intervju sa članovama porodica, prijateljima ili komšijama. Ili, radionici prisustvuje osoba koja je posetila određenu zemlju i osobe koje su posetile još neku od stranih zemalja u zavisnosti od interesovanja učesnika za pojedine zemlje.
Veoma je bitno da se ograniči vreme! Najviše 3 minuta za svakog govornika.

2. Pitanja: nađi nekoga u prostoriji ko....
a) je putovao u neku stranu zemlju
b) ima prijatelja sa kojim se dopisuje u toj zemlji
c) uči strani jezik
d) ima rođake u inostranstvu
e) voli da sluša stranu muziku
f) je pomogao strancu koji je u poseti
g) voli strane kuhinje
h) ima auto strane marke
i) živi u kući u kojoj se govori više jezika
j) ima rođaka koji je rođen u drugoj zemlji
k) je nedavno u novinama video članak o drugoj zemlji
l) je nedavno razgovarao s nekim ko je živeo u inostranstvu
m) je nedavno naučio nešto o drugoj zemlji preko televizije.

3. Diskusija

Pitanja za grupnu diskusiju
1. Šta ste naučili jedni o drugima u ovom procesu?
2. Šta vas je najviše iznenadilo od onoga što ste saznali o drugovima iz druge zemlje?
3. Šta vam je ova igra pokazala o našem svetu?

Radionica: TURISTI

Materijal: Komad papira ili karton. Flomasteri u boji. Ako je moguće, neka oprema za turiste

Ciljevi:
1. Ova igra sa dodelom uloga simulira sudar kultura i omogućava učesnicima da posmatraju stereotipe koje uvode u uloge. Ovo će pomoći učesnicima da postanu svesni mogućih sukoba u takvim situacijama. Vežba traži da se izmene perspektive, tako što će se «staviti u kožu drugoga».
2. Učesnici vežbaju sposobnosti komunikacije.

Postupak
Najbolje bi bilo raditi sa dve različite grupe; svaka od njih bi imala animatora. Uloga dva animatora je da podsete na uputstva i karakteristike svojih grupa: «turista» i «grupe X». Bilo bi dobro da i ova grupa dobije svoje ime. Ime daju sami učesnicima.
1. Svaka grupa je u svojoj učionici ili jedna u učionici, druga u hodniku. Imaju 15 minuta da naprave kontekst u kome će se razvijati radnja i da se pripreme za uloge.
Turisti iznose podatke o svojoj zemlji, svoja očekivanja na putovanju i pripremaju opremu koju će koristiti tokom putovanja, npr. fotoaparat, mobilni telefon, strani novac. Ako stvarni objekti nisu pri ruci, oni mogu biti predstavljeni na crtežima.
Grupa «X» objašnjava svoju kulturu: porodičnu strukturu, ekonomiju, vrstu zanata, odeću, stanove. Grupa «X» mora biti što «primitivnija». Oni sebi daju ime.
Kulturni elementi moraju biti homogeni. Oni takođe mogu biti predstavljeni crtežima.
2. Dva turista sreću članove grupe «X» dok kupuju suvenire i fotografišu.
Vraćaju se u svoju grupu i pričaju šta su doživeli. Opisuju ono što su uočili o kulturi «X».
Grupa «X» međusobno diskutuje o utiscima sa prvog susreta sa turistima, dajući svoje mišljenje o stavu turista.
3. Turisti upadaju u zemlju grupe «X», koja pokušava da zadrži svoje uobičajeno ponašanje.
4. Dve grupe se sastaju radi povratnih informacija:
- Kako se osećaju turisti?
- Kako se oseća grupa «X»?
- Šta turisti misle o grupi «X»?
- Turisti objašnjavaju koji je problem u ponašanju grupe «X»?
- Grupa «X» objašnjava koji je problem u ponašanju turista?
- Prema mišljenju turista, šta je grupa «X» mogla uraditi da bi pomogla pri susretu?
- Prema mišljenju grupe «X», šta su turisti mogli uraditi da budu manje na smetnji?
- Ako bi se morali vratiti u zemlju grupe «X», šta biste morali znati ili raditi da bi bolje postupali?
Domaći zadatak ili nastavak
Učesninici postavljaju pitanja članovima svoje porodice, rođacima ili prijateljima koji su posetili druge zemlje ili ih pozivaju da provedu jedan dan sa njima, da bi podelili iskustvo susretanja sa ljudima drugačijeg kulturnog ponašanja ili diskutuju o onom što su saznali tokom intervjuisanja.

Radionica: SVI RAZLIČITI, SVI RAVNOPRAVNI

Materijal: Komad krede ili nešto drugo čime se može nacrtati linija na tlu, papir A4 formata za svakog učenika, 5 velikih papira, olovke, flomasteri, markeri.
Ciljevi
1. Učenici će naučiti da se upoznaju i međusobno prihvataju unutar grupe
2. Učenici mogu otkriti zajedničke tačke kojih nisu svesni
3. Učenici mogu istraživati stavove i iskustva o nejednakosti
Postupak
1. Navesti niz karakteristika, ali jednu po jednu. Čim se jedna spomene, liniju prelaze oni koji imaju tu karakteristiku.
Primeri: svi oni koji...
- nose pantalone
- imaju plave oči
- su stariji
- su putovali Evropom
- redovno čitaju neke novine
- su bili izloženi diskriminaciji
- imaju predrasude.
* Objasniti šta su diskriminacija i predrasude – Ovde se mogu dodati još neki primeri za grupu starijih učenika
Od učesnika se može tražiti da sugerišu neke karakteristike. Međutim, nastavnik mora biti svestan onoga što bi moglo biti osetljivo.

2. Učenici raspravljaju:
- Da li se iko našao u grupi sa osobom za koju smatra da s njom nema ništa zajedničko?
- Kakav je osjećaj pripadnosti velikoj grupi?
- Kakav je osjećaj biti sam?
* Varijanta 2 - Čim se navede neka karakteristika, učenici se pomeraju da bi napravili grupe sastavljene od članova sa istim karakteristikama. Oni ostaju zajedno na trenutak da bi porazgovarali o onome što im je zajedničko. Na primer, ono što oni kažu tiče se prihvatljivog oblika ponašanja.

3. Nabrojati što više razlika među ljudima na velikom listu papira.

4. Podeliti učesnike u četiri grupe.
Svaka ekipa napravi spisak jedne određene vrste razlika:
- Fizičke razlike
- Psihološke razlike
- Društvene razlike
- Kulturne razlike
5. Procena:
Svaki učenik na listu papira piše šta je shvatio razmišljajući o razlikama među ljudima:

Shvatio sam da sam znao...
...ali sam naučio...
Moje najveće iznenađenje je bilo...

Radionica: Identitet - Grb

Radionica: IDENTITET - GRB

Materijali: Crtež grba za svakog učenika, olovke u boji ili grafitne olovke, slike iz časopisa, itd.

Obrazovni cilj
Povećanje samopoštovanja; učenici se pojedinačno podstiču da prepoznaju i cene svoje pozitivne osobine.

Postupak
1. Svaki učenik će dobiti crtež sa grbom, koji je podeljen u četiri dela i ima traku ispod.

2. Izaberite 4 od sledećih izjava za četiri dela grba.
- Najvažnija stvar koja mi se ikad desila.
- Moj najveći uspeh.

- Najsrećniji trenutak u mom životu.
- Nešto što dobro radim.
- Šta želim da postanem.
- Najbolja stvar o meni.
- Moja interesovanja ili hobiji.
- Neko ili nešto što mi posebno znači.
- Čemu se nadam u budućnosti.
Svaka izjava se može prikazati crtežima, pisanom rečju ili montažom.

3. Na traci ispod grba napišite tri pozitivne reči o sebi, npr. srdačan, prijateljski nastrojen, itd.

4. Ispunjeni grb se može zalepiti na papir i zakačiti na zid da ga svi mogu videti.

Varijanta

Grb može pripremiti ekipa. Grupa nacrta štit na papiru, koji se onda podeli na delove koji predstavljaju članove ekipe. Deo u središtu predstavlja identitet grupe, najveću želju, itd.

Drevni Grad Svrljig

Na 8 km. od današnjeg Svrljiga nalazili su se ostaci drevnog Grada Svrljiga koji datira od I veka, kada su na ovim prostorima vladali Rimljani.
Drevni Grad Svrljig administrativno je pripadao provinciji Mezeji. Prvi relativno pouzdani, pismeni trag o gradu Svrljigu sreće se u 4. veku naše ere na putnoj karti: Tabula Peuntingeriana, na kojoj se, na relaciji izmedju Naisa (Naisso) i Racijarije (Ratiarie) - današnji Arčar, nalaze dve značajne stanice Timaco Maiori i Timaco Minori. Prema ovom podatku u okolini Svrljiga nalazila se prva stanica koja je vodila od Niša prema Vidinu pod nazivom: Timaco Maiori ili Timacumk Maius u prevodu Veliki Timok.Iako u arheologiji problem ubikacije ovih dveju stanica od Niša do Arčara na Dunavu nije konačno rešen.
Sasvim je pouzdan podatak da je 535. godine za vreme cara Justinijana, na potezu od Niša do Vidina, dolinom Timoka ponovo utvrdjeno 27 gradova/kastela, medju njima i Timacum Maius, što ukazuje da je Grad Svrljig – da bi bio obnovljen, morao već postojati pre Justinijana.
Grad Svrljig je rušen još tri puta. Porušio ga je Stevan Nemanja za vreme vojnih pohoda protiv Vizantije 1182. godine. U starim srpskim biografijama nalazi se podatak da je Stevan Nemanja razrušio mnoge gradove “I grad slavni Niš, i Svrljig, i grad Ravni i grad Kozli“. Treći put Svrljig su porušili Ugri 1597., a četvrti put 1800. godine učinio je to Pazvan-Oglu. U svim kartama srednjovekovne Srbije Svrljig je označen kao važan grad nemanjićke države.
Petar Petrović je, prema naznakama iz spisa Prokopija Cezarca, postavio hipotazu da se lokacija kastela Meridioponte nalazila u blizini Knjaževca – Baranice ili, oko Grada Svrljiga, budući da su na ovim prostoru, kod Niševca – podno Svrljiga, “otkrivene ranohrišćanske crkve“, što bi bilo u skladu sa “ statusom Meridia kao episkopskog sedišta “. Ovoj pretpostavci ide u prilog i podatak da su u Gradu Svrljigu napisani Svrljiški odlomci jevandjelja 1279. godine, koji su 1994., integralmo publikovani. Svrljiško jevanjdjelje je najstariji do danas pronadjeni spis stare srpske pismenosti u istočnoj Srbiji, koji govori o vrlo živom religijskom životu na ovim prostorima.
Na širem prostoru sadašnjeg grada Svrljiga i okoline,postoje vidljivi tragovi materijalne kulture koji sežu do paleolita,o čemu svedoče uglačane životinjske kosti pronadjene u Prekonoškoj pećini, koja je u 19. veku bila arheološki najistraživanija pećina. Što se tragova iz neolita tiče, reč je o pre svega o glačanim kamenim sekirama sa otvorom za držalje. Pronadjena bakarna krstasta sekira jeste relikt eneolitske kulture.
U pogledu ostataka materijalne kulture antiškog Svrljiga, danas su dostupni i poznati:

· žrtvenik, koji se danas nalazi u niškoj tvrdjavi. Na njemu je tekst na latinskom: “Jupiteru najboljem, najvećem i ostalim besmrtnim bogovima, u zdravlje dvojice naših gospodara, imperatora Avgusta (spomenik podiže) Lucije Aurelije Justin, rimski vitez, privržen njihovoj božanskoj prirodi”.
· Blok od krečnjaka, sa teško čitljivim tekstom, ali se jasno uočavaju dve reci; “ Imperator Cezar…”
· Miljokaz od krečnjaka, visine 148 cm, sa tekstom koji u prevodu glasi; “Imperatoru Cezaru Gaju Vibiju Trebonijanu Galu, Pobožnom, Srećnom, Nepobedivom Avgustu i Gaju Afiniju, Veldeminijanu Voluzijanu Avgustu”.
· Pločica od belog mermera iz čijeg teksta se vidi da je reč o natpisu većeg spomenika koji je posvećen boginji Heri.

Ostaci Grada Svrljiga, nalazili su se na jednoj visokoj steni vertikalnih strmina, koja je sa istočne strane obuhvaćena Timokom. Pristup gradu moguć je sa severozapadne strane, a narod ovaj put zove Vidinski put. Gradsku kapiju branila je jedna kula pravougaonog oblika, a sam grad ima nepravilan izdužen oblik, prilagodjen konfiguraciji terena. U blizini grada postoji i nekoliko crkvica i isposničkih pećina, koje se i danas mogu zapaziti uzvodno, na desnoj obali Svrljiškog Timoka.

Regards from Svrljig

Hello to all the people who take part in this PA program 'Creative Dialogue', or are interested in our work!
The participants in this program from Svrljig, Serbia are children between the age of 7 and 12. All of them have their e-mails opened, so that makes the communication with Macedonians easier!!! The Macedonians are a bit older, so, if you want to involve yourself into this program, you should e-mail us at : creative_dialogue@hotmail.com or denizen@sezampro.yu
Best regards!!!!
Dragana Nikolic from Denizen Team

Kreativni dijalog

Zdravo od Albina!
Sega bi sakala da kazuvam nesto okolu nasata rabota vo proektot PA.Odkako pocnavme so rabota prvo go izbravme naseto logo koja glasi vaka Sonceto isto ne gree. Nasite nastavnici, Violeta Petroska i Xelal Aqiqi, bea onie koi ne stimuliraa za da ucestvuvame i nie vo ovoj proekt.Na pocetokot ni bese potesko i ne znaevme bas zosto odime na ovoj proekt, no podocna ja sfativme poseriozno seto ona sto go pravime i sega navistina go cenime ova sto postignavme preku rabotata na ovoj proekt. Od logoto mozeme da sfatime sto e celta na proektot. Od zborovite Sonceto isto ne gree razbirame deka site sme ednakvi bez razlika na vera i nacija.Isto taka nie ucenicite od proektot sme angazirani da im drzime nastava na pomalite, znaci na ucenicite od cetvrto oddelenie, gi ucime niv kako da rabotat na kompjuteri i se rzazbira nasata cel e da go rasirime nivniot horizont. Ovaa zadaca ni odi mnogu dobro i se custvuvame gordi sto i nie mozeme da napravime nesto, znaci da im pomogneme na nasite pomali drugari i drugarki bez da se stedime, bidejci kako kazav i porano celta na proektot e da nema razlika medju ludjeto, i nie se trudime da dademe se od sebe za da go postigneme sakaniot rezultat.Rabotejci na razlicni tocki zaedno so nasata nastavnicka Violeta Petroska i nasiot nastavnik Xelal Aqiqi, sme sfatile deka i pokraj fizickite i psihickite razliki ludjeto se isti.Tie ni pokazaa kako se soglasuvaat bez razlika na razlicnata nacija, vera i jazik. No ima i nesto vo sto se razlikuvame, a toa e kulturata. Sekoja nacija ima svoi sopstveni obicai, svoj jazik, svoja literatura, azbuka idr., no sepak ovie ne se nikakvi precki za nas da se zdruzime i da razmenime idei.So proektot sme bile i na seminari i tamu sme slusale za teskotiite sto gi imaat ucenicite poradi ucestvuvanje na vakov vid proekti. Mnogumina kazaa deka nemaat podrska od nivnite nastavnici za zadacata koja sakaat da ja realiziraat, isto taka se zalea deka nemaat dovolna oprema za rabota i im nedostasuva prostor, nekoi drugi kazaa deka nemaat podrska od roditelite, no bez razlika na toa tie imaat zelba da odat ponatamu i da si pomagaat edni na drugi.Mozam da kazam deka nie imame navistina sreca sto nasite roditeli i nastavnici ne podrzuvaat vo ova misija, i isto taka ni gi ispolnija site potrebni uslovi za rabota.Mislam deka so zborovi ne mo`am dovolno da go opisam ona sto se go postignavme i naucivme so nasite nastavnici koi bea stolb na proektot.
Albina, Tetovo, Macedonia

Diallogu kreativ

Pershendetje nga Albina!
Tani do te doja te tregoja dicka rreth punes tone ne projektin PA.
Qe kur filluam me pune se pari e zgjodhem logon tone e cila thote keshtu “Dielli na ngroh njejte”. Arsimtaret tone, Violeta Petroska dhe Xhelal Alili, ishin ata te cilet na stimuluan qe edhe ne te marrem pjese ne kete projekt.
Ne fillim e kishim me te veshtire dhe nuk e dinim perse ne te vertete shkonim ne kete projekt, por me vone e morrem me seriozisht te gjithe ate qe po bejme dhe tani vertet e vleresojme kete qe kemi arritur permes punes ne projekt.
Nga logoja mund te kuptohet cili eshte qellimi i projektit. Nga fjalet “Dielli na ngroh njejte” kuptojme se te gjithe jemi te njejte pa dallim feje dhe kombesie.
Poashtu ne nxenesit e projektit jemi te angazhuar qe tu mbajme mesim me te vegjelve, d.m.th. nxenesve te klasave te katerta, i mesojme ato se si te punojne ne kompjutera dhe kuptohet qellimi jone eshte ta zgjerojme horizontin e tyre. Me kete detyre na shkon shume mire dhe ndjehemi krenare qe edhe ne mund te bejme dicka, d.m.th. tu ndihmojme shokeve dhe shoqeve tona me te vogla pa u kursyer, sepse sic e ceka edhe me heret qellimi i projektit eshte te mos kete dallim ne mes njerezve, dhe ne mundohemi qe te japim maksimumin nga vetja per ta arritur rezultatin e deshiruar.
Duke punuar ne pika te ndryshme se bashku me arsimtaren tone Violeta Petroska dhe arsimtarin tone Xhelal Alili, kemi arritur te kuptojme se krahas ndryshimeve fizike dhe psiqike njerezit jane te njejte, por megjithate ka dicka ne cka dallohen, e ajo eshte kultura. Secili komb i ka traditat e veta, gjuhen e vet, literaturen e vet, alfabetin etj., por prapseprap keto nuk perbejne asnje pengese per ne qe te shoqerohemi dhe te kembejme ide.
Me projektin kemi qene edhe neper seminare dhe atje kemi degjuar per veshtiresite qe hasin nxenesit per shkak te pjesemarrjes ne projekte te tille. Shumica prej tyre treguan se nuk kane perkrahje nga arsimtaret e tyre per detyren qe duan ta realizojne, poashtu u ankuan se nuk kane paisje te mjaftueshme per pune dhe se iu mungon hapsira, disa te tjere treguan se nuk kane perkrahje nga prinderit, por sidoqofte ato kane deshire qe edhe me tej te vazhdojne t’i ndihmojne njeri-tjetrit.
Mund te them se ne kemi me te vertete fat qe prinderit dhe arsimtaret tone na perkrahin ne kete mision, dhe gjithashtu na i kane plotesuar te gjitha kushtet e nevojshme per pune.
Mendoj se me fjale nuk mund te tregohet gjithcka, por megjithate u mundova ta pershkruaj punen dhe te arriturat tona.

Albina, Tetove

Tetovo gradot pod Shara

Tetovo se naoga na severrozapadniot del na R. Makedonija, vo podnozjeto na Shar Planina, odnosno na dolnata Poloshka kotlina. Deneska opshtinata zafaka proctor od 87km, a zaedno so novoformiranite opshtini koi proizleguvaat od nea i koi i den denes gravitiraat kon nea, taa povrshina iznesuva 1053km. Od demografska smisla poshirokiot regin na Tetovo e multietnicka sredina so okolu 180000 gragjani od koi: Albancite se okolu 75%, Makedonci okolu 20% i 5%Turci, Romi, Srbi i dr. Spored verskata ispovest 80%pripagjaat na muslimanskata vera , ostanatite na pravoslovnoto hristijanstvo.
Tetovo spagje vo najstarite gradovi vo Makedonija, vo koja niz istorijata se isprepleteni golem broj na kulturi zasnovani vrz trdicijata na graganaskite opshtestva koi ziveat vo ovie prostori.Spored edna legenda imeto go dobil po legendarniot junak Teto koj go iscistil mestoto od zmii.Vsushnost imeto mu poteknuva od staroslovenski zbor koj znaci sakano mesto. Za vreme na otomanskoto ropstvo Tetovo bil narekuvan pod imeto Kalkandelen.
Vo Tetovskiot kraj ima 89 osnovni ucilishta i 5 sredni ucilista. Ima dva univerziteta, edniot e Univerzitetot na jugoistocna Evropa koj zapocna da raboti 2001godina i uste eden Univerzitet koj e edinstven vo drzavata na koj se odviva nastava na albanski i makedonski jazik.
Glavnoto mesto za turizam e turistickiot centar Popova Shapka koj shto e poznat po beliot sport i vo svetski razmeri. Najubaviot biser na gradot e rekate Pena shot prirodata i go daruvala na nashiot grad, na ova nashe podnebje.

Kulturni bogatstva

Kako najpoznati kulturno spomenicni nasledstva se nabrojuvaat: Sharena dzamija, Arabati Baba Teke, Tetovskoto kale, Star most,Amam, Leshockiot manastir i dr. koi isto taka pridonesuvaat za turizmot vo nasiot grad.

Znacajno kulturno-istorisko bogatstvo pretstavuva Arabati Baba Teke koe vsushnost e dervishki manastir i datira od 17v. Kon krajot na Vtorata svetska vojna Teteto bilo zatvoreno od komunistite, no vo 1980 makedonskata vlada go pretvorila vo zabaven kompleks sostaven od hotel, restoran I disko.
Seloto Leshok se na 8 km od Tetovo. Toa e mesto so prekrasni prirodni pejzazi. Pogodnata klima go pravi da e edno od najubavte mesta vo Makedonija. Poznatiot Leshocki manastir se naoga vo gorniot del na seloto. Ovoj kompleks go socinuvaat dve crkvi Sv. Anastasije i Sv. Bogorodica kako i grobot na eden od najznacajnite makedonski prerodbenici Kiril Pejcinovik. Na negovata nadgrobna ploca stoi epitafot koj samiot go napishal i pretstavuva prvo delo vo stihovi na makedonski jazik.

Marija Petroska i Simona Ristoska
Tetovo

Creative dialogue

Denizen Center for Civic Activism, Svrljig, Serbia and its partner Flladi, Tetovo, Macedonia have established cooperation to implement the cross-regional PA initiative `` CREATIVE DIALOG`` in Serbia and Macedonia. The project has been developed as an educational and creative program which can improve dialog and communication between different ethnic groups’ representatives in the unstable region with unsolved international problems. It also gives the youth an opportunity to have direct contacts with their peers at both sides of the border, to know each other and discover new areas and possibilities for future networking.
The aim: To increase the ability of young people to contribute to and benefit form local community development by strengthening their capacity to participate in addressing social needs and setting links between youth in the Balkans region.

Target groups: 2 groups of 24 students 12 to 18 years old; 6 PA mentors, 3 from both partner organizations; Project coordinator; Project assistant; 2 webmasters.

Main activities: Preparatory activities, PA Workshops, Virtual Cooperation, Photo Workshops; Project Evaluation and Publication.

Players: Denizen- center for Civic Activism, Svrljig, Serbia; Flladi, Tetovo, Macedonia.